1-Tuy đã được kiểm toán độc lập,nhưng thực tế cho thấy báo cáo kiểm toán (BCKT) vẫn có những kẽ hở che mắt nhà đầu tư.

Vậy nhà đầu tư biết tin vào ai, làm thế nào để đánh giá được đúng thực trạng và chỉ ra được nguyên nhân tại sao chất lượng BCTC đã được kiểm toán vẫn tồn tại quá nhiều vấn đề, gây thiệt hại cho nhà đầu tư, gây mất niềm tin của thị trường, tác động xấu đến môi trường đầu tư khiến nhà đầu tư nước ngoài đang rút dần vốn khỏi Việt Nam, cả vốn trực tiếp và gián tiếp…là câu hỏi cần lời giải đáp.

2-Các nguyên nhân:

+Từ phía doanh nghiệp lập BCTC:

Yếu tố đầu tiên dẫn đến việc sửa số liệu trên BCTC là do cổ đông lớn đồng thời là người điều hành “lộng quyền” che dấu và bưng bít thông tin. Điều này xuất phát từ tình trạng quản trị công ty yếu kém cộng với hệ thống giám sát lỏng lẻo trong đó vai trò của Ban kiểm soát không đáng kể. Để làm được điều này, ban lãnh đạo cần có sự “giúp sức” từ kế toán công ty (năng lực yếu và đạo đức chưa cao); thiếu vai trò của kiểm toán nội bộ hoặc nếu có thì trực thuộc Ban điều hành, năng lực kiểm toán nội bộ kém. Các công ty ở dạng này sẽ có thói quen điều chỉnh số liệu BCTC, với tư duy mình làm không ai biết hoặc mình không làm thì người khác cũng làm.

+Từ góc độ kiểm toán:

Có nhiều lí do dẫn đến sai sót trong báo cáo kiểm toán.

-Lý do khách quan có thể dẫn đến từ việc năng lực chuyên môn của một số kiểm toán viên bị giới hạn; Kiểm toán viên không được trang bị kỹ năng phát hiện gian lận; Hệ thống chuẩn mực kiểm toán chưa cập nhật; Công nghệ yếu kém, chưa ứng dụng hỗ trợ nâng cao năng lực kiểm toán viên; Phương pháp kiểm toán dựa nhiều vào thủ tục, tính xét đoán chuyên môn và thận trọng nghề nghiệp không cao…

-Ngoài ra, lý do chủ quan có thể bắt nguồn từ gian lận ở cấp lãnh đạo công ty kiểm toán, sức ép quá lớn từ “kinh doanh” và cạnh tranh cùng với yếu kém trong cơ chế quản trị công ty khiến tính độc lập rất thấp, kiểm toán dễ “chiều” theo ý khách hàng. Sức ép quá lớn từ công việc khiến chính các kiểm toán viên không đủ thời gian, nguồn lực để đưa ra xét đoán chuyên môn phù hợp.

-Giá phí kiểm toán ngày càng thấp do cạnh tranh và thiếu lành mạnh của thị trường kiểm toán dẫn đến mức đầu tư cho một cuộc kiểm toán ngày càng thấp.

+Từ góc độ nhà đầu tư

-Thông thường, cổ đông không kiểm soát được vấn đề lựa chọn công ty kiểm toán mà ủy quyền cho HĐQT, HĐQT lại chỉ đạo Giám đốc, và rồi đến kế toán trưởng chọn công ty kiểm toán. Điều này giảm tính độc lập và hiệu lực của kiểm toán.

-Thứ hai, nhận thức của cổ đông và nhà đầu tư chưa cao đối với chất lượng BCTC. Năng lực đọc BCTC của nhà đầu tư chưa cao, ngay cả phân biệt các dạng ý kiến kiểm toán khác nhau cũng chưa rành. Điều này dẫn đến việc lãnh đạo công ty có thể thay đổi số liệu trên báo cáo tài chính để đánh lạc hướng thông tin.

+Từ góc độ hệ thống

-Hệ thống chuẩn mực kế toán của Việt Nam hiện tại chưa hoàn chỉnh, thiếu hụt nhiều chuẩn mực quan trọng, tạo nhiều cơ hội để gian lận báo cáo tài chính. Ví dụ, chưa có chuẩn mực “Thanh toán trên cơ sở cổ phiếu” dẫn đến dùng ESOP như một công cụ thay đổi lợi nhuận.

-Cơ chế bảo vệ cổ đông thiểu số không đủ mạnh, dẫn tới BCTC bị các cổ đông lớn kiểm soát. Chế tài đối với gian lận BCTC quá thấp. Đây cũng là động cơ lớn để gian lận gia tăng.

-Năng lực của các cơ quan tạo lập thị trường bị giới hạn.

-Cơ chế giám sát hoạt động kiểm toán chưa đủ mạnh, mang tính hình thức và thủ tục, có thể tạo sức ép vô hình cho kiểm toán “thủ tục hoá” hoạt động kiểm toán dẫn tới tính xét đoán chuyên môn yếu.

Cơ chế giám sát việc công bố thông tin còn yếu.

+Từ góc độ truyền thông tài chính

-Truyền thông đôi lúc không dám đối mặt với thực tế và sự thật.

– Cần phải có khảo sát và đánh giá toàn diện các vấn đề về chất lượng BCTC, làm căn cứ để đưa ra các giải pháp thiết thực nâng cao chất lượng thông tin tài chính trên thị trường.

1-    Vốn hóa thị trường đang đạt 74 tỷ USD;

2-     Về cơ bản sẽ có 3 lực lượng chính tham gia trên thị trường chứng khoán là:

   + khối ngoại : hiện sở hữu 17 tỷ USD (chiếm 23%),

  + nhà nước: hiện sở 29 tỷ USD (chiếm 39%).

  + Phần còn lại là khối nội, lực lượng đông đảo và “hung hăng” nhất với khoảng 1,6 triệu tài khoản giao dịch, chiếm 38% vốn hóa.

2-Nhà đầu tư nước ngoài dù chỉ chiếm sở hữu khoảng gần ¼ thị trường, lại luôn là đối tượng được quan tâm nhiều nhất. Mỗi đợt di chuyển của dòng vốn ngoại lại làm cho thị trường bị biến động thấy rõ.

+ Có thể chia khối ngoại ra thành nhiều thành phần:

-Hoạt động tích cực và hay phát biểu trên diễn đàn là các quỹ đầu tư nước ngoài có văn phòng tại Việt Nam:

 Nhóm này có thể đang nắm giữ khoảng 4 tỷ USD tài sản chứng khoán (có một phần là private equity) ;

 Những cái tên tiêu biểu gồm có Vina Capital, Dragon Capital, VietnamHolding, cùng hàng chục cái tên lớn nhỏ khác.

Chiến lược của họ thường là đầu tư và nắm giữ dài hạn, với tâm thế luôn tin vào triển vọng sáng sủa của Việt Nam.

-Một thành phần khác thích gây bất ngờ và hoạt động tích cực hơn của khối ngoại là các sản phẩm quỹ được phát hành bởi các tổ chức quốc tế. Đó có thể là chứng chỉ quỹ mở do JP Morgan AM phát hành, ETF do Van Eck quản lý, hay P Notes. Với khả năng vào – ra nhanh bất thường và khó lường, điều duy nhất có thể lôi kéo dòng vốn này là thị trường Việt Nam phải chứng minh khả năng tăng trưởng xuất sắc.

-Cuối cùng, lực lượng nhiều tiền nhưng kín tiếng nhất, là những nhà đầu tư chiến lược trong các doanh nghiệp Blue Chips. Thường thì họ sẽ ít giao dịch, và thường mang hộ chiếu Nhật Bản, Hàn Quốc hoặc Thái Lan.

3-Khối nội đông đảo, nhưng cũng là thành phần phức tạp nhất trên thị trường. Trong khi các nhà đầu tư chuyên nghiệp, bao gồm các quỹ đầu tư, tự doanh các công ty chứng khoán đang quản lý khoảng 7 tỷ đô trên thị trường, bao gồm cả danh mục ủy thác và quỹ đầu tư, lực lượng còn lại là các nhà đầu tư cá nhân và các sở hữu chéo chằng chịt tại rất nhiều công ty.

Gọi là phức tạp, bởi vì trong khi các quỹ có chiến lược đầu tư bài bản, phần còn lại là sự đan xen của rất nhiều chiến thuật, cảm xúc, mô hình và kỳ vọng khác nhau. “Đám đông bầy đàn” là từ chúng ta hay dùng để miêu tả thành phần này, và đám đông này có thể hưng phấn ngay phiên hôm trước và trở nên hoảng loạn ngay phiên hôm sau.

4-Và cuối cùng, đối tượng ít hoạt động nhưng thỉnh thoảng cũng gây xáo trộn thị trường là sở hữu nhà nước.

+ Trong khi SCIC (nắm khoảng 4,4 tỷ đô) và

+ Petro Vietnam (nắm khoảng 5,9 tỷ đô) đang tìm cách bán bớt;

+ Ngân hàng nhà nước (sở hữu 9 tỷ đô tại 3 ngân hàng VCB, CTG và BID) lâu nay không có tuyên bố gì.

+ Các bộ ngành nắm danh mục lớn như Bộ tài chính, Bộ công thương có lẽ cũng phải chờ ý kiến từ Chính Phủ.

Và như vậy, chúng ta có thể vẽ bức tranh tương đối chi tiết về các đối tượng tham gia trên thị trường chứng khoán sau đây:

KL: Trở lại với câu hỏi đầu tiên:”Thế lực nào điều khiển Index?”

+ Nếu nhìn đồ thị trên, chính những nhà đầu tư cá nhân có thể nắm quyền tự quyết. Tuy nhiên, chưa bao giờ đám đông này có thể đồng thuận quá lâu.

+ Trong khi đó, ở một vài thời điểm nhất định của quá khứ, Index đã bị méo mó bởi hoạt động mạnh của 1 nhóm nhà đầu tư nào đó. Biểu hiện rõ nhất là thời kỳ ETF xuất hiện, liên tục mua vào các cổ phiếu lớn khiến chỉ số không thể hiện đúng bản chất thị trường. Nhưng thời kỳ đó đã qua, với việc niêm yết nhiều cổ phiếu lớn có thể chi phối Index cùng với sự tăng quy mô vốn hóa, sẽ rất khó để một lực lượng điều khiển chỉ số trong một giai đoạn kéo dài.

CDO –Công ty Cổ phần Tư vấn thiết kế và Phát triển đô thị: Cổ phiếu “vẽ chart” từng có P/E 38 lần

Những nhà đầu tư theo trường phái phân tích kỹ thuật hẳn nhìn đồ thị diễn biến giá của CDO “đẹp như vẽ”. Còn với nhà đầu tư theo cơ bản nhìn nhận cũng phải thán phục, quá trình tăng vốn liên tục mà lợi nhuận không tăng, đã đưa hệ số P/E có những thời điểm lên tới 38 lần, trong khi đó, trung bình của thị trường chỉ ở mức 15 lần.

Diễn biến giao dịch của CDO trong thời gian gần đây

Sau một thời gian dài đi ngang quanh vùng 32.000-33.000 đồng/ cổ phiếu , CDO bất ngờ tăng mạnh trong phiên giao dịch cổ phiếu phát hành thêm về tài khoản nhà đầu tư. Và chạm mức cao nhất từ khi niêm yết tại 37.200 đồng/cổ phiếu vào ngày 30/11/2016. Nhưng niềm vui ấy chỉ kéo dài ngắn ngủi bởi ngay sau đó, không có nguyên do gì CDO bắt đầu chuỗi phiên giảm sàn mà không hề có thanh khoản.

Cho tới cuối tuần qua, CDO bất ngờ xuất hiện lực cầu vào “giải cứu”, nhưng dường như đây lại là cái bẫy đối với nhà đầu tư thích “đánh bạc”. Tổng khối lượng bắt đáy lên tới hơn 3,8 triệu cổ phiếu, tương ứng 25,8 tỷ đồng của thị trường đổ vào đây. Khi kết thúc phiên khối lượng dư bán sàn vẫn lên tới 4,3 triệu cổ phiếu.

23 phiên giảm sàn liên tiếp đã lấy đi 80% thị giá của CDO, trước thời điểm giảm mạnh giá của cổ phiếu này vẫn giao dịch ở mức 35.000 đồng/cổ phiếu, nhưng khi kết thúc tuần vừa qua, cổ phiếu này chỉ còn giá 6.780 đồng. Tuy vậy, đã giảm có lẽ chưa dừng ở đây!

Chủ tịch 9x cùng nhiều cổ đông nội bộ rất chịu lướt sóng

Ông Vũ Đình Nhân là cổ đông sáng lập, đồng thời hiện đang là Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc của CDO cũng chỉ sinh năm 1990.

Cụ thể, ông Nhân giữ chức vụ Giám đốc của CDO từ năm 2012, tức lúc đó ông mới 22 tuổi. Từ năm 2012-2014, ông chuyển sang giữ chức Giám đốc Công ty TNHH xây dựng và phát triển đô thị. Từ năm 2014, ông này quay trở lại kiêm nhiệm 2 vị trí cao nhất trong CDO đến nay.

Thời điểm bắt đầu niêm yết, ông Nhân nắm giữ 2,6 triệu cổ phiếu CDO, tương đương 13% vốn điều lệ. Sau khi lên sàn được 6 tháng vị này đã bán ra một nửa số cổ phiếu trên. Hiện tại ông cùng người nhà cũng chỉ nắm giữ gần 2,9 triệu cổ phiếu.

Ngoài ra, các thành viên hội đồng quản trị cũng liên tục đăng ký mua bán. Đáng chú ý, trước thời điểm cổ phiếu CDO lao dốc mạnh, nhiều thành viên trong ban lãnh đạo cũng bán ra cổ phiếu CDO. Đơn cử như ông Nguyễn Đức Tuấn, là bố của Thành viên ban Kiểm sát (ông Nguyễn Tuấn Anh) đã bán thành công 256.000 cổ phiếu CDO, với giá thời điểm bấy giờ ở mức trên 33.000 đồng/cổ phiếu.

Giao dịch của cổ đông lớn và cổ đông nội bộ và người liên quan trong thời gian gần đây

Ngoài ra, bà Vũ Thị Mai Anh là thành viên HĐQT cũng đã bán thành công 278.000 cổ phiếu CDO vào đầu tháng 11/2016.

Gần đây nhất, mẹ ông Vũ Đình Nhân và ông Nguyễn Quang Minh (kế toán trưởng) bắt đầu đăng ký mua vào với khối lượng lớn.

Kết quả kinh doanh đột biến nhờ mảng khách sạn

Nhìn lại hoạt động kinh doanh của CDO 3 năm trước khi lên sàn, mặc dù doanh thu và lợi nhuận vẫn tăng trưởng đều nhưng con số về giá trị tuyệt đối vẫn ở mức rất thấp. Cụ thể, doanh thu trong năm 2014 là 80 tỷ đồng, trong đó, 72 tỷ đồng từ bán hàng hóa và 8 tỷ đồng từ dịch vụ. Lợi nhuận sau thuế của CDO năm 2014 cũng chỉ đạt gần 6 tỷ đồng, tăng đáng kể so với con số gần 2 tỷ đồng năm 2013.

Song, có một sự kiện đáng chú ý diễn ra trong năm này là CDO đã ký hợp đồng thuê 30 năm mặt bằng khách sạn Candle, tại số 287-301 Đội Cấn, Hà Nội. Mặt bằng thuê có tổng diện tích là 5.228m2, bao gồm 72 phòng khách sạn, nhà hàng, café. Với giá thuê mặt bằng là 10 tỷ đồng/năm, phí quản lý và dịch vụ 115.308 đồng/m2 từ Công ty Cổ phần Thương mại Dịch vụ Tổng hợp Hai Bà Trưng.

Việc ký kết này đã làm tiền đề để CDO đạt được kết quả kinh doanh ấn tượng trong năm 2015 với tổng doanh thu là 181 tỷ đồng, gấp 3 lần năm 2014. Trong đó, doanh thu từ bán hàng hóa (phần lớn đến từ kinh doanh vật liệu xây dựng, nguyên vật liệu nến) đạt gần 56 tỷ đồng và còn lại thu từ dịch vụ (tư vấn thiết kế các công trình xây dựng và đặc biệt là mảng kinh doanh nhà hàng, khách sạn) chiếm 125,6 tỷ đồng.

Nhưng một điểm dưới góc độ của cổ đông phải hết sức lưu ý, là giá trị bán hàng cho bên liên quan chiếm tỷ trọng lớn. Năm 2015, Công ty TNHH Xây dựng và Phát triển Đô thị nơi ông Vũ Đình Nghĩa (bố của chủ tịch HĐQT làm chủ) đã mua vào hơn 73 tỷ đồng giá trị bán hàng của CDO.

Cùng với đó, công nợ từ công ty này cũng là lớn nhất, khi con số đầu năm các khoản phải thu từ các bên liên quan chỉ là 1,7 tỷ đồng thì tới cuối năm 2015 con số này đã lên tới 32 tỷ đồng. Trong đó, phải thu từ Công ty TNHH Xây dựng và Phát triển Đô thị lên tới 25 tỷ đồng.

Tới 9 tháng năm 2016, công ty đạt 136,8 tỷ đồng doanh thu và thu lợi nhuận gần 28 tỷ đồng. Như vậy, EPS không điều chỉnh 9 tháng đầu năm là gần 1.400 nghìn đồng/cổ phiếu. Ngay cả khi giảm sàn 23 phiên liên tiếp CDO vẫn có giá 6.780 đồng, P/E của 4 quý gần nhất cũng lên tới gần 7 lần.

Sau thời điểm giá cổ phiếu công ty giảm sàn liên tục, ban lãnh đạo công ty vẫn khẳng định hoạt động kinh doanh và các hoạt động đầu tư của công ty vẫn đang tiến triển rất tốt. Lợi nhuận dự kiến cả năm 2016 của công ty đạt mức 47 tỷ đồng.

1-Suốt 5 năm qua, thị trường vẫn không vơi đi phần khốc liệt! Nếu chỉ nhìn vào thành tích tăng của VN-Index và HNX-Index, người “ngoại đạo” có thể lầm tưởng NĐT hẳn đã có một khoảng thời gian an nhàn, gặt hái nhiều thành quả và không khỏi ngạc nhiên khi được biết một thực tế: thị trường đã trải qua không ít thăng trầm, NĐT nhiều phen “bầm dập đến trầy vây, tróc vẩy”. Đó là những phiên tháo chạy kinh hoàng, “rơi guốc dép” hồi tháng 8 năm 2012 khi bầu Kiên bị bắt, rồi vụ giàn khoan HD981 hồi tháng 5 năm 2014, hay như cuối tháng 8 năm 2015 khi mà thị trường tài chính thế giới chao đảo do những phiên sụt giảm sốc trên TTCK Trung Quốc… Trong mỗi đợt biến động như thế, bảng điện tử hầu như trắng bên mua, vốn hóa thị trường “bay hơi” hàng tỷ USD chỉ trong một phiên. Ngoài ra, NĐT cũng phải kinh qua nhiều tình huống thị trường hoảng loạn bởi những tin đồn thất thiệt…

2-Một thực tế khác, không phải NĐT nào cũng “ăn nên, làm ra”, thậm chí có thể vẫn có người trắng tay. Hãy xem sự phân hóa sâu sắc trong diễn biến giá của các cổ phiếu.

+Trước hết đó là nhóm cổ phiếu được mệnh danh “vàng ròng”, mang lại kết quả xuất sắc cho những NĐT trung thành, với xu hướng chủ đạo là giá tăng mạnh dù đôi lúc xuất hiện nhịp điều chỉnh nhẹ. Với những ai đã mua từ 5 năm trước và nắm giữ đến thời điểm này đều có được mức siêu lợi nhuận khi giá (đã hiệu chỉnh cổ tức, phát hành tăng vốn…) tăng khoảng 5-7 lần như VNM, NSC, NTP… hay khoảng 10 lần như HPG, CTD, HSG… thậm chí tăng tới khoảng 20-30 lần như các mã TLG, CVT, PTB, DNP… Những NĐT có kỹ năng phân tích kỹ thuật và kinh nghiệm giao dịch, tận dụng cơ hội “lướt” những nhịp điều chỉnh thì hiệu quả đầu tư còn cao hơn nữa.

Tuy nhiên, số lượng những mã cổ phiếu như thế không nhiều và thanh khoản thường ở mức thấp. Ngay như VNM, mã cổ phiếu mà bất kỳ NĐT nào cũng biết, với khối lượng niêm yết hàng tỷ đơn vị, từ tháng 5/2015 trở về trước, khối lượng khớp lệnh cả một tháng cũng chỉ đạt trung bình khoảng 1-1.2 triệu đơn vị. Điều đó nói lên rằng, không nhiều NĐT có được “cơ duyên”với những “mỏ vàng” này?

+ Ở một thái cực khác là nhóm “tương đối đông” các mã cổ phiếu mà một số NĐT gọi vui “cổ phiếu lởm”, xu hướng chủ đạo là giảm giá xen kẽ một vài đợt phục hồi ngắn và yếu. Đặc biệt, nhiều mã trong nhóm này đều “kiên trì” giảm giá suốt từ cuối năm 2014 khi NHNN ban hành Thông tư 36 theo đó tổng dư nợ cấp tín dụng đầu tư, kinh doanh cổ phiếu không được vượt quá 5% vốn điều lệ, vốn được cấp của các NHTM (có tỷ lệ nợ xấu dưới 3%), một sự sụt giảm đáng kể từ mức 20% theo quy định cũ và có hiệu lực ngay từ ngày 1/2/2015. Nếu so với mức giá 2 năm trước, đa số giảm từ 50-70% khiến cho nhiều mã đang trở lại vùng giá của 5 năm trước, thậm chí có những mã đang ở vùng giá thấp nhất từ khi niêm yết như TSC, KLF, LCM, HAR, KHB, MCG, HAI, ITQ….

Hầu hết các mã trong nhóm cổ phiếu “lởm” được vay ký quỹ và có thanh khoản cao,  thường xuyên khớp lệnh 5-7 triệu đơn vị và thậm chí có thời điểm đạt 20-30 triệu đơn vị/phiên. Đối với một số mã cổ phiếu trong nhóm này, hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp vẫn chìm sâu trong khó khăn, có doanh nghiệp vẫn đang luẩn quẩn tái cấu trúc toàn diện. Việc phát hành tăng vốn, tăng cường năng lực tài chính gặp không ít khó khăn do giá cổ phiếu giảm sâu dưới mệnh giá khiến doanh nghiệp phải phân phối lượng lớn cổ phiếu “ế” cho NĐT “đặc biệt”. Việc phát hành như thế thườngkhiến cho diễn biến giao dịch và giá cổ phiếu càng trở nên trầm trọng hơn. Đây có lẽ là đối tượng giao dịch của nhiều NĐT bám sàn? Những ai thường lạm dụng đòn bẩy tài chính có thể gặp rủi ro đầu tư kém hiệu quả, thậm chí thua lỗ nặng. Những ca thán thường gặp trên các diễn đàn ít nhiều liên quan đến các mã cổ phiếu này.

+ Giữa hai thái cực trên là một dải rộng nhiều tình huống trải nghiệm khác nhau với những mã cổ phiếu không thực sự “nổi bật”, ít nhất là trong mắt phần đông NĐT bám sàn hay trên các diễn đàn về chứng khoán. Điểm chung của những mã cổ phiếu này là diễn biến giá tương đối ôn hòa với những nhịp tăng, giảm không quá kịch tính; giao dịch thường chậm, khối lượng khớp lệnh mỗi phiên thường không quá 0.3% khối lượng niêm yết; hiếm khi có sự tăng/giảm nóng với bước nhảy lớn về giá trong ngắn hạn nhưng sau 5 năm “tích tiểu thành đại” cũng có được mức sinh lời khá, nhiều mã đạt mức tăng tương đương với các chỉ số chính; hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp khá bình yên, không có những sự kiện “đốt nóng dư luận”; ban lãnh đạo tập trung vào công việc điều hành hoạt động sản xuất kinh doanhthay vì lướt sóng cổ phiếu của chính doanh nghiệp mình hay đánh bóng tên tuổi cá nhân… Những mã cổ phiếu này có lẽ là đối tượng của những NĐT không quá mạo hiểm.

+ Bức tranh thị trường hẳn sẽ bị khuyết nếu không đề cập đến nhóm cổ phiếu được NĐT gán mác “tàng hình”, “ve sầu thoát xác” do không biết ai là chủ thực sự của doanh nghiệp, không có cổ đông lớn hoặc cổ đông lớn thoái hết vốn ngay sau khi cổ phiếu được niêm yết và giao dịch, ban lãnh đạo không sở hữu cổ phần nào hoặc nếu có cũng chỉ là con số tượng trưng, trước và sau khi niêm yết doanh nghiệp đều trải qua những đợt phát hành tăng vốn ảo thần tốc… Đây thực sự là một nỗi kinh hoàng cho những NĐT không may “có cơ duyên” để rồi bị sa lầy ở những mã cổ phiếu đó nếu không quyết liệt cắt lỗ. Thậm chí NĐT muốn cắt lỗ cũng không thể bán được do khối lượng lớn đặt bán giá sàn liên tiếp nhiều phiên trong khi không có ai mua. Kể từ khi niêm yết, giá của những “thây ma” này cứ miệt mài giảm cho dù hoạt động sản xuất kinh doanh có vẻ vẫn bình thường, doanh nghiệp vẫn đáp ứng những yêu cầu công bố thông tin, các báo cáo tài chính được kiểm toán và không có ý kiến ngoại trừ… Một ngày “đẹp trời”, ai đó phát giác ra sự thật đằng sau những tấm bình phong hoàn hảo đó khiến mọi hoạt động bị đảo lộn, hoạt động sản xuất kinh doanh ngưng trệ không có doanh thu và lợi nhuận, không đáp ứng được yêu cầu công bố thông tin, báo cáo tài chính bỗng dưng lộ những “hố đen”… Cổ phiếu bị hủy niêm yết và NĐT thì trắng tay. Một số doanh nghiệp bị hủy niêm yết có vốn điều lệ lên tới 500 tỷ đồng khiến cho một lượng lớn NĐT bỗng dưng bị mất trắng tài sản.

Không dễ nhận biết những cổ phiếu “tàng hình”? Ngay như các cơ quan quản lý thị trường, những tổ chức tư vấn niêm yết cũng không đủ tinh tường gạn lọc, vì thế những “hạt sạn” đó vẫn được niêm yết và giao dịch. Không những thế, trong một số bản cáo bạch, tổ chức tư vấn còn đưa ra nhận định triển vọng lạc quan kèm theo mức giá chào sàn khá cao. Với những tổ chức chuyên nghiệp còn như thế, NĐT cá nhân đặc biệt những người mới chập chững tham gia thị trường sao tránh khỏi bị sập bẫy?

Phân tích, đánh giá, lựa chọn cổ phiếu là công việc nhọc nhằn, thách thức rất lớn, cơ bản quyết định thành bại trong đầu tư. Điều đó cũng không là ngoại lệ ngay cả với những NĐT “cơ động”, thường xuyên “di chuyển” giữa các dòng cổ phiếu khác nhau. Một số mã cổ phiếu trong nhóm “vàng ròng”, hoạt động chốt lời gần đây diễn ra khá mạnh, khiến nhiều NĐT mua từ thời điểm cuối quý 3 phải chịu không ít áp lực. Hay những cổ phiếu cùng xu hướng các chỉ số chính, sẽ là thuận lợi nếu các chỉ số chính triển khai xu hướng tăng, nhưng khi VN-Index và HNX-Index bước vào sóng điều chỉnh, NĐT hẳn cũng phải trải qua quãng thời gian không mấy vui nếu không sáng suốt tạm đứng ngoài chờ qua nhịp điều chỉnh đó.

Sự khắc nghiệt, nét đặc trưng của TTCK bất kể là thị trường đã phát triển lâu đời hay non trẻ, tôi luyện bản lĩnh các thành viên và cũng đòi hỏi họ phải có bản lĩnh để có thể trụ được trên thị trường dù đó là NĐT, tổ chức phát hành hay bất cứ ai mà công việc có liên quan đến thị trường. Thiết lập và vận hành thị trường sao cho càng ít NĐT “bỗng dưng trắng tay”, NĐT đối mặt càng ít “rủi ro chiến bại” thì thị trường mới có thể phát triển bền vững, đóng góp thiết thực cho công cuộc phát triển kinh tế của đất nước./.