TẦM NHÌN "ĐỊA-VĂN-CHÍNH-CÔNG-KINH"
QUYẾT ĐỊNH THÀNH CÔNG
I FORESEE TO WIN
NOTHING IS PERMANENT EXCEPT CHANGE

Đại gia dầu lửa Trung Đông đang thâm hụt ngân sách lớn do giá dầu lao dốc và bội chi ngân sách quốc phòng. Vì thế, họ phải sử dụng dự trữ ngoại hối và đi vay nước ngoài để bù đắp.

Thống kê cho thấy dự trữ ngoại hối của quốc gia này giảm 62 tỷ USD từ đầu năm, xuống còn gần 660 tỷ USD (tính đến hết tháng 6). Tháng trước, Ảrập Xêút cũng bán 4 tỷ USD trái phiếu – đợt phát hành đầu tiên từ năm 2007.

Thâm hụt ngân sách sẽ tương đương 20% GDP vào cuối năm nay, một tỷ lệ rất cao đối với một nước thường xuyên thặng dư như Ảrập Xêút. Capital Economics cũng ước tính đến hết năm 2015, nguồn thu của chính phủ nước này sẽ giảm 82 tỷ USD – tương đương 8% GDP. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo tình trạng thâm hụt ngân sách sẽ còn tiếp diễn đến năm 2020.

Giá dầu thô giảm hơn một nửa so với cùng kỳ năm ngoái là nguyên nhân chính dẫn tới sự thất thu này. 50% GDP và 80% nguồn thu Chính phủ Ảrập Xêút phụ thuộc vào ngành công nghiệp dầu mỏ.

Saudi Arabia đương nhiên không muốn bị giảm thị phần. Chính vì thế, với mục tiêu tấn công ngành công nghiệp dầu đá phiến Mỹ, sử dụng vị thế của quốc gia có ảnh hưởng lớn nhất đối với giá dầu, Saudi Arabia đã không ngừng tăng sản lượng để đẩy giá dầu hạ xuống, nhằm khiến các công ty sản xuất dầu đá phiến Mỹ phá sản.

Nếu như tháng 6 năm ngoái, giá dầu còn ở quanh mức 100 USD/thùng, nay sau 14 tháng, giá dầu đã giảm hơn một nửa. Công việc kinh doanh của BP và Shell, hai tập đoàn dầu lửa lớn của Mỹ, đã chịu tác động nặng nề.

Chỉ riêng trong năm nay, hai công ty đã phải sa thải hàng nghìn nhân viên. Ngành dầu lửa Mỹ chịu những tác động nhất định từ việc giá dầu giảm. Nhưng, phía Saudi Arabia lại còn chịu tác động tồi tệ hơn nhiều.

Và trái với mong muốn của Saudi Arabia, ngành công nghiệp dầu đá phiến của Mỹ vẫn phát triển tốt bởi chi phí sản xuất dầu đá phiến không cao như dầu mỏ.

Với công nghệ hiện đại của Mỹ, chi phí còn có thể thấp hơn nữa nếu họ muốn. Các công ty sản xuất và kinh doanh dầu đá phiến Mỹ vẫn “ăn nên làm ra”.

Ông John Hess, giám đốc tập đoàn dầu đá phiến Hess, nói: “Chúng tôi đã giảm được 50% chi phí và có thể giảm tiếp 30% nữa nếu cần. Và khi giá dầu tăng trở lại, chúng tôi có thể nhanh chóng tăng thêm sản lượng mà không gặp trở ngại gì.”

Vậy là Saudi Arabia đang “lãnh đủ” từ những toan tính của mình.

2-Nhưng không chỉ có thuận lợi, các DN VN sẽ đối mặt với thách thức lớn. Lớn nhất là sức ép cạnh tranh của hàng hóa từ các nước ASEAN. Đặc biệt là các DN có sức cạnh tranh yếu và luôn được bảo hộ từ trước đến nay.

3-Khi tự do lưu chuyển dịch vụ, các DN trong lĩnh vực dịch vụ sẽ bị đặt trong môi trường cạnh tranh khốc liệt. Bởi hiện nay, các rào cản đối với nhà cung cấp dịch vụ nước ngoài vào Việt Nam vẫn còn tương đối cao, các DN dịch vụ Việt Nam thì được “bao bọc” khá kỹ lưỡng.

4-Còn khi tự do lưu chuyển vốn, việc kiểm soát dòng vốn sẽ gặp khó khăn. Đối với DN, có thể sẽ không còn những “hàng rào” bảo vệ DN trước việc rút vốn của đối tác nước ngoài.

1-Điều quan trọng nhất trên sân chơi hội nhập chính là khả năng cạnh tranh. Đây là một điều đáng lo ngại cho Việt Nam. TS Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương ở Hà Nội từng nhận định:

“Hiện nay thì khu vực kinh tế tư nhân những doanh nghiệp có đăng ký tức là hoạt động hợp pháp chỉ chiếm khoảng 12% GDP thôi, còn nền kinh tế hộ gia đình thì chiếm đến 52%. Kinh tế hộ gia đình thì quá bé không có tiền vốn cho nên họ không có năng lực cạnh tranh gì cả. Cho nên nếu Việt Nam cạnh tranh quốc tế mà lại cạnh tranh với các hộ gia đình quá nhỏ thì điều ấy là một nguy cơ quá lớn.”

2-Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) có thể là gã khổng lồ đến chậm, mà Việt Nam kỳ vọng vào lúc đó sẽ tăng tổng sản phẩm nội địa GDP mỗi năm từ 1,4 đến 2,9 tỷ USD, theo tính toán của các chuyên gia nhà nước. Nhưng ngược lại 10 triệu hộ chăn nuôi gia đình sẽ mất kế sinh nhai nếu không chuyển sang lĩnh vực khác. Ông Tống Xuân Chinh, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi thuộc Bộ Nông nghiệp Phát triển Nông thôn nói với báo chí rằng, ngành chăn nuôi gần như là vật hy sinh cho TPP.

Chỉ trong nội bộ các nước ASEAN mà Việt Nam sớm tham gia khu mậu dịch tự do, hàng tiêu dùng Việt Nam đã yếu thế rất nhiều so với các nước láng giềng. Ở lĩnh vực dịch vụ, hàng loạt đại gia bán lẻ thâu tóm các công ty siêu thị và trong tương lai gần, khi lộ trình cắt giảm thuế đã hết ân hạn cho Việt Nam thì chắc chắn các quầy hàng sẽ tràn ngập hàng hóa vừa rẻ vừa tốt hơn sản phẩm cùng loại của Việt Nam.

Bà Phạm Chi Lan, nguyên thành viên Ban tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ cũng từng dóng tiếng chuông báo động về việc hội nhập nhanh mà thiếu chuẩn bị:

Dẫu sao thì hội nhập khởi sự sau giai đoạn đổi mới 1986, cũng đã giúp Việt Nam tăng tổng sản phẩm nội địa / GDP đầu người gấp 10 lần từ hơn 200 USD năm 1977 lên mức 2.000 USD hiện nay. Mặt tích cực của hội nhập được nhìn nhận, cho dù xã hội hình thành hố sâu giàu nghèo càng ngày càng lớn.

QE theo kiểu của Trung Quốc

Đã đến lúc để gọi sự can thiệp toàn diện vào TTCK của chính phủ Trung Quốc là một dạng kích thích nới lỏng định lượng (Quantitative Easing) kiểu Trung Quốc. Nới lỏng định lượng là biện pháp gia tăng giá trị tài sản nắm giữ trên bảng cân đối kế toán của NHTW, từ đó tích cực bơm tiền vào nền kinh tế thông qua các hoạt động trên thị trường mở như mua vào trái phiếu chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp, các loại chứng khoán có tài sản đảm bảo….

Với áp lực giảm phát đang cận kề, NHTW Trung Quốc (PBOC) dường như sẽ có rất nhiều lý do để theo chân Nhật Bản, Mỹ và châu Âu trong việc đẩy lãi suất xuống mức gần 0% hoặc thậm chí ở mức âm như châu Âu. Nhưng thống đốc NHTW Trung Quốc Chu Tiểu Xuyên đã thực hiện một cách hạn chế gói kích thích theo kiểu “nới lỏng định lượng” đối với thị trường tài chính, kinh tế nước này vì 2 lý do sau đây:

Điều thứ nhất, nếu một chương trình nới lỏng định lượng (Quantitative Easing) được thực hiện đầy đủ, đúng nghĩa, lượng tiền trong lưu hành sẽ gia tăng đáng kể sẽ làm giảm đáng kể giá trị của đồng Nhân Dân Tệ. Qua đó một số lượng lớn các công ty Trung Quốc sẽ rơi vào tình trạng vỡ nợ đối với các khoản nợ thanh toán bằng đồng USD.

Điều thứ hai, việc làm sụt giá trị của đồng Nhân Dân Tệ một cách đơn phương, có chủ ý sẽ có thể làm tiêu tan hy vọng của Bắc Kinh trong việc đưa Nhân Dân Tệ trở thành một trong những đồng tiền dự trữ của thế giới trong rổ tiền tệ của IMF.

Thay vì can thiệp vào thị trường nợ (thị trường trái phiếu, các khoản nợ có tài sản đảm bảo) như NHTW Mỹ FED, NHTW Nhật BOJ và NHTW châu Âu ECB đã làm, thì Trung Quốc đã trực tiếp nhắm mục tiêu của mình tới TTCK. Mục tiêu là tạo ra một thị trường vốn ổn định, sôi động nhằm giúp các doanh nghiệp thuận lợi trong việc huy động vốn đại chúng hơn.

2-Bên cạnh đó là hụt thu. Các năm trước lạm phát cao thì thu NSNN đều tăng rất cao, có năm tăng tới 20%. Lạm phát cao thì làm số thu từ thuế, đặc biệt là thuế VAT 10%, đều tăng cao. Năm nay thì thu chỉ tăng ước tính 6-7% thôi. Đó là còn chưa nói đến giá dầu thô sụt giảm.

3-Vậy, trong bối cảnh ngân sách khó khăn hiện nay, cần nhất là làm gì?

+Quan trọng nhất là phải giảm bộ máy. Bộ máy Nhà nước quá cồng kềnh, trùng lắp.

+ Ngoài ra, có những hoạt động như vui chơi, giải trí, lễ hội, thể thao thì ngân sách không nên chi.

Hiện nay có tình trạng các tỉnh thi nhau xây dựng các công trình như tượng đài, bảo tàng. Vừa rồi lại có đề xuất xây dựng tượng đài 1.400 tỉ đồng. Những công trình này làm ngân sách thêm khó khăn.

+Tuy nhiên, lẽ ra phải cơ cấu lại chi, thì tôi lại thấy động thái tăng thêm các loại phí, tạo khó khăn cho người dân và doanh nghiệp.

4- Ngân hàng Thế giới (WB) vừa cảnh báo nợ công là vấn đề lớn nhất của Việt Nam hiện nay. Quan điểm của ông như thế nào?

+Bắt đầu từ năm 2012 chính sách kinh tế vĩ mô của Việt Nam không phải là vấn đề lạm phát hay tiền tệ, mà là vấn đề chính sách tài khóa, nợ công.

+ Hiện nay, vấn đề đúng là như thế.

5-Vấn đề nợ công khó giải quyết hơn rất nhiều so với lạm phát:

+Giải quyết vấn đề lạm phát ông chỉ cần thắt chặt tiền tệ, tăng lãi suất một năm là xong.

+ Nhưng vấn đề nợ công phải mất 5-10 năm mới giải quyết được.

+ Đó là thực sự muốn làm. Nhưng tôi thấy không thực sự muốn làm thì không biết bao giờ mới giải quyết được vấn đề này.