Người Hy Lạp sẽ bỏ phiếu về việc có chấp nhận đề xuất của các chủ nợ về các biện pháp khắc khổ hay không để đổi lấy gói cứu trợ.

Cử tri đã nhận được thông điệp rõ rằng từ khu vực đồng euro: hãy bỏ phiếu “Có” trong cuộc trưng cầu dân ý vào ngày Chủ nhật 5/7. Nhưng chính phủ của Thủ tướng Alexis Tsipras lại đang vận động theo chiều ngược lại.

Tiếp theo là gì?

Kết quả khảo sát cho thấy kết quả rất sít sao và chỉ có một điều chắc chắn về cuộc trưng cầu dân ý là thời điểm: Diễn ra từ 7h sáng đến 7h tối và có thể biết kết quả trước nửa đêm cùng ngày.

Dù thế nào đi nữa, tiếp sau sẽ là các cuộc đàm phán khẩn cấp, kết quả chỉ quyết định bên nào chiếm lợi thế.

Những viễn cảnh dưới đây được đưa ra dựa vào ý kiến của các quan chức đang nỗ lực giải quyết cuộc khủng hoảng Hy Lạp, cùng với giới đầu tư và các nhà kinh tế học.

Viễn cảnh 1: “Có” – Và gói cứu trợ thứ 3

Nếu người Hy Lạp nói “Có”, gói cứu trợ thứ 3 sẽ được giải ngân trong vài tuần nếu tất cả các bên đều hướng đến mục tiêu này, mặc dù Hy Lạp có thể cần phải thành lập chính phủ mới cùng thời gian. Kết quả cuộc trưng cầu dân ý có thể sẽ có trong vài giờ và một số chính trị gia đã nêu ra viễn cảnh về đoàn kết dân tộc, chính phủ thân châu Âu với các bên ủng hộ cuộc bỏ phiếu “Có”.

Các quan chức khu vực đồng euro có thể sẽ nhanh chóng nhóm họp để bàn thảo các bước tiếp theo. Ngay khi đạt được thỏa thuận về nguyên tắc, Hy Lạp sẽ được giải ngân 3,3 tỷ euro (3,7 tỷ USD) – khoản tiền được dành cho gói cứu trợ thứ 2 và sau đó bị loại khỏi bàn đàm phán hôm 30/6.

Viễn cảnh 2: Hy Lạp nói “Không”

Nếu cử tri Hy Lạp làm theo đề xuất của Thủ tướng Alexis Tsipras và bác bỏ các điều khoản cứu trợ, Hy Lạp sẽ chưa ngay lập tức rời khỏi eurozone. Thay vào đó, nước này sẽ phải chịu áp lực tự in đồng tiền riêng trong vòng 3-4 tuần.

Đó là vì các ngân hàng Hy Lạp sẽ sớm mất khả năng đáp ứng yêu cầu của Ngân hàng trung ương châu Âu (ECB) về các khoản thế chấp cần thiết để tiếp cận khoản Hỗ trợ Thanh khoản Khẩn cấp (ELA) và chính phủ Hy Lạp sẽ cạn tiền mặt để thanh toán các hóa đơn và trả lương cho người lao động.

ECB sẽ ngay lập tức rút bỏ mọi hỗ trợ?

Không nhất thiết phải như vậy. ECB có thể sẽ không rút bỏ mọi hỗ trợ ngay lập tức. Thay vào đó, cơ quan giám sát của ECB sẽ quyết định phương thức định giá tài sản của chính phủ Hy Lạp theo bảng cân đối cân đối kế toán của các ngân hàng Hy Lạp. Trong khi đó, cơ quan chính sách tiền tệ của ECB sẽ xem xét liệu có nên phản đối tài sản thế chấp mà các định chế cho vay đưa ra để được tiếp cận ELA từ Ngân hàng trung ương Hy Lạp hay không.

Sau đó, các ngân hàng sẽ đối mặt với việc phải cung cấp thêm tài sản thế chấp. Cơ quan giám sát ECB và việc xem xét lại ELA có thể cho thấy các ngân hàng Hy Lạp rơi vào tình trạng vỡ nợ và Hy Lạp sẽ không thể sử dụng đồng euro để làm chỗ dựa nữa.

Hy Lạp cũng sẽ phải đối mặt với một loạt thử thách tài chính, kể cả tái cấp vốn và thanh toán các khoản vay. Mọi chuyện bắt đầu vào ngày 20/7 khi Hy Lạp cần phải thanh toán 3,5 tỷ euro trái phiếu mà ECB đang nắm giữ.

Các luật sư sẽ xử lý như thế nào?

Ngay khi Hy Lạp tái phát hành đồng tiền riêng, các thủ tục pháp lý cần phải được hoàn thiện. Mọi hợp đồng đã ký bằng đồng euro sẽ đều phải được xem xét. Một vài thủ tục pháp lý cần phải được thực hiện để đưa Hy Lạp ra khỏi eurozone hoặc ít nhất là tạm ngừng tư cách thành viên.

Điều gì sẽ xảy ra khi đồng drachma trở lại?

Bất kỳ đồng tiền mới này đều bắt đầu với mức khấu hao lớn so với đồng euro. Giới phân tích cho rằng sức mua người Hy Lạp sẽ giảm 30-40% khi nước này thay thế đồng euro.

Sau khi phát hành, giá trị của  đồng drachma có thể giảm hơn nữa khi giá cả và lạm phát tăng. Nếu Hy Lạp may mắn, đồng tiền mới có thể đạt được trạng thái cân bằng sau vài tháng nhờ vào tiền tiết kiệm và chi phí du lịch.

Kinh tế Hy Lạp cũng có thể rơi tự do. Ở điểm này, Hy Lạp có thể cần đến một gói cứu trợ khác khi mọi chuyện ngày một xấu hơn. 

Đa số người nghĩ rằng nước Mỹ chỉ chuyên về sự thành công. Tôi thì có một cái nhìn khác. Tôi nghĩ nước Mỹ chuyên về sự thất bại. Đa số người trong thế giới không có cơ hội để thất bại. Nhưng người Mỹ thì coi đó là một cái gì đó bình thường.

Chỉ có người Mỹ mới nói: ”Nếu bạn không thành công trong lần đầu tiên, hãy thử lại lần nữa.”

Thậm chí, đã có một nghiên cứu hàn lâm để chứng minh điều này. Dựa theo một nghiên cứu bởi Trường Kinh Doanh Harvard của giáo sư Steven Rogers, đa số các nhà khởi nghiệp đã thất bại bốn lần trước khi họ thành công.

Thành công tốn rất nhiều thời gian, công sức, sự may mắn và nhiều yếu tố khác nữa. Nhưng để thành công bạn phải có cơ hội để thất bại – và bạn phải chịu trách nhiệm khi điều đó xảy ra. Tôi rất yêu điều đó về người Mỹ. Điều đáng học nhất là họ không đổ lỗi cho người khác, họ lấy những sai lầm đó làm bài học và làm tốt hơn trong lần sau. Và ở Mỹ luôn luôn, gần như có lần sau.

Không ở một nơi nào khác bạn có sự tự do để chấp nhập những rủi ro trong khởi nghiệp. Hãy nói chuyện với một người kinh doanh nhỏ ở Đức hoặc Brazil và bạn sẽ hiểu tôi nói gì. Từ góc nhìn của một người nước ngoài, tôi chỉ có thể ngưỡng mộ điều này. Và tôi không phải là người duy nhất.

Hãy nhìn những Tổng Giám Đốc của một công ty hàng đầu ở Thung Lũng Silicon. Bạn sẽ thấy tên của những nhà khởi nghiệp từ khắp nơi trên thế giới — Ấn Độ, Pakistan, Nga, Israel – bất cứ quốc gia nào bạn có thể nêu ra.

Tại sao họ lại đến Mỹ để sáng tạo? Bởi vì ở đây có nhiều tiền? Đúng, đương nhiên, nhưng chỉ đúng một phần. Cũng có nhiều nơi khác có nhiều tiền như thành phố London, Berlin và Tokyo nữa. Họ đến Mỹ bởi vì nước Mỹ cho họ cơ hội để thất bại… và cũng là cơ hội tốt nhất trên thế giới để thành công.

Và cả thế giới có thể cảm ơn sự may mắn cho sự thành công của nước Mỹ. Mỹ không chỉ là nền kinh tế lớn nhất thế giới, Mỹ cũng là thị trường tiêu thụ lớn nhất thế giới. Và nền kinh tế toàn cầu dựa vào khả năng để được bán trong thị trường Mỹ.

Sự cao thượng của nước Mỹ

Cũng là lẽ tự nhiên nếu người Mỹ muốn giữ riêng sự thịnh vượng này cho riêng họ. Nhưng họ đã không làm vậy. Thậm chí, họ đã làm điều ngược lại.

Nước Mỹ đã là một trong những nước hy sinh nhiều nhất trong lịch sử — đó cũng là một điều khiến nước Mỹ khác biệt. Có một quốc gia nào đấu tranh cho tự do cho những nước khác chưa? Ở Châu Âu trong hai thế chiến, ở bán đảo Hàn Quốc, ở Việt Nam và ở Iraq. Trong tất cả các cuộc chiến đó, nước Mỹ đã có lợi kinh tế rất ít hoặc không được lợi gì.

Bất cứ lúc nào có một thảm họa nhân đạo ở bất cứ nơi nào trên thế giới — ở Haiti sau cơn đại bão, ở Indonesia sau cơn tsunami – ai là người đầu tiên chạy đến để cứu trợ? Cho dù thảm họa xảy ra ở trong hay ngoài nước, người Mỹ luôn huy động hàng triệu đô, gần như ngay lập lức, để gửi lương thực, quần áo và trợ cấp đến những người đang gặp nạn họ không biết và sẽ không bao giờ gặp. Có dân tộc nào trên thế giới làm như vậy không?

Lo lắng về nước Mỹ

Tôi yêu nước Mỹ vì sự khác biệt của cô ấy. Điều khiến cho tôi lo nhất về nước Mỹ là việc cô ấy đang cố gắng để giống như những quốc gia khác.

Tôi rất lo lắng khi nhìn thấy quá nhiều người Mỹ bị thu hút bởi những lý tưởng của Châu Âu. Đó là thế giới cũ kỹ. Thế giới đó đã cũ dù ở năm 1776, khi nước Mỹ đã rách ra từ nó (giành độc lập từ Đế Chế Anh). Tại sao nước Mỹ lại muốn đi ngược lại với Cách Mạng Mỹ của cô ấy chứ? Tại sao người Mỹ lại muốn đi theo mô hình kinh tế và xã hội của một châu lục mà họ có thể thấy rằng đang thất bại trên mặt kinh tế và xã hội? Người Mỹ rất muốn bắt chước nước Pháp lắm sao? Hay là Hy Lạp?

Tôi rất lo lắng khi nhìn thấy quá nhiều người Mỹ đổi lỗi cho những yếu tố ngoài cho sự khó khăn của họ thay vì chấp nhận trách nhiệm và tìm cách phát triển bản thân mình.

Tôi rất lo lắng khi nhìn thấy các trường học Mỹ đang hạ thấp lịch sử oai hùng của nước Mỹ.

Tôi rất lo lắng khi nhìn thấy sự tăng trưởng của mức nợ công của Mỹ và việc chính phủ ngày càng bành trướng trong khi Quân Lực Mỹ và tự do bị thu hẹp.

Tôi rất lo lắng vì một nước Mỹ yếu đuối, tự hoài nghi là một điều tồi tệ cho tất cả mọi người ở mọi nơi yêu quý tự do.

Nhưng những sự lo lắng này sẽ không tồn tại dài lâu. Bởi vì mỗi lần tôi đến nước Mỹ tôi gặp một dân tộc tự tin, thích cạnh tranh, dũng cảm, chung thủy, lý tưởng, sáng tạo, truyền cảm, độ lượng và lạc quan.

Nước Mỹ là một nước không giống bất cứ một nơi nào trên thế giới. Tôi cầu nguyện rằng nó sẽ mãi như vậy.

Không có 2 nền kinh tế nào là hoàn toàn giống nhau và các chuyên gia cũng không cho rằng khủng hoảng kinh tế tại Hy Lạp cùng Liên Xô cũ là tương tự. Nhưng kết quả cuối cùng của 2 nền kinh tế này là khá giống nhau: một chính phủ không thể trả tiền cho các dịch vụ công cộng và ích lợi xã hội, không thể cung cấp việc làm tối thiểu cho đa số người dân và bị từ chối tiếp cận các nguồn vốn nước ngoài.

Nền kinh tế Hy Lạp đang khủng hoảng nặng còn kinh tế Liên Xô suy giảm 5% vào năm 1990, và cả 2 đều không thể tiếp cận được dòng vốn quốc tế. Sau khi lỡ hẹn thanh toán 1,8 tỷ USD cho Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), các ngân hàng Châu Âu đã từ chối cấp thêm tiền cho chính quyền Athens. Hậu quả là tất cả các ngân hàng tại đây phải đóng cửa từ ngày 29/6 và mới đây chỉ mở cửa trở lại cho một bộ phận người cao tuổi.

 Chính phủ Liên Xô đã cố gắng giải quyết vấn đề bằng cách in thêm tiền để duy trì mức sống của người dân. Kết quả là thu nhập danh nghĩa bình quân đầu người của người dân đã tăng hơn 2 lần trong quý III/1991 so với cùng kỳ năm trước nhưng lạm phát tăng chóng mặt và đồng tiền mất giá mạnh.

3-Tính minh bạch và niềm tin của các nhà đầu tư;

Đã đến lúc để đặt một dấu chấm hết cho điều không tưởng này. Nếu không Hy Lạp sẽ phải chịu cảnh thắt lưng buộc bụng vô tận, và một sự suy thoái không có dấu hiệu kết thúc

Đôi khi, đồng tiền chung euro rõ ràng là một phát kiến sai lầm kinh khủng. Châu Âu chưa bao giờ có một điều kiện tiên quyết cho một đồng tiền đơn nhất hoàn hảo. Một ví dụ ở Mỹ cho thấy, các loại liên minh tài chính và liên ngân hàng đảm bảo rằng khi bong bóng nhà đất vỡ ở Florida, Washington tự có cơ chế bảo vệ cao độ chống lại bất kỳ một mối đe dọa đến hệ thống chăm sóc y tế hay là các khoản tiền gửi ngân hàng của họ.

Tuy nhiên, rời khỏi liên minh tiền tệ là một quyết định khó khăn và đáng sợ hơn cả việc chưa bao giờ gia nhập. Cho đến hiện nay ngay cả nền kinh tế rắc rối nhất lục địa cũng phải một lần nữa chùn bước trước bờ vực. Hết lần này đến lần khác, Chính phủ đã phải phục tùng các chủ nợ bằng các khoản thắt lưng buộc bụng hà khắc, trong khi Ngân hàng Trung Ương châu Âu đã ra tay kiềm chế khủng hoảng thị trường.

Tuy nhiên, tình thế ở Hy Lạp hiện nay đã đạt đến độ không còn đường quay đầu. Các ngân hàng Hy Lạp đều đang tạm thời đóng cửa, Chính phủ thi hành các biện pháp kiểm soát vốn bằng cách giới hạn dòng vốn chảy ra khỏi Hy Lạp. Rất có vẻ là Chính phủ sẽ phải sớm bắt đầu việc trả lương trợ cấp và lương đến kỳ. Tuần tới, quốc gia này sẽ tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý để xem liệu có nên đáp ứng yêu cầu của “troika” – tổ chức đại diện cho quyền lợi của chủ nợ – tất nhiên sẽ thắt chặt hơn nữa.

Hy Lạp nên bỏ phiếu nghịch, và Chính phủ nên ở thế sẵn sàng nếu cần thiết sẽ phải rời bỏ đồng tiền euro.

Để hiểu lý do tại sao, chúng ta phải nhận ra rằng, phần lớn (dù không phải là tất cả) những gì chúng ta nghe được về sự hoang phí, vô trách nhiệm của chính phủ Hy Lạp là sai. Đúng là trong giai đoạn cuối những năm 2000 chính phủ Hy Lạp đã chi trả vượt quá khả năng của mình. Nhưng kể từ đó, nước này đã nhiều lần cắt giảm chi tiêu và tăng thuế. Số lượng viên chức chính phủ đã giảm hơn 25%, và trợ cấp lương (khoản chi quả thực đã quá hào phóng) cũng được cắt giảm mạnh. Nếu cộng dồn tất cả các biện pháp tài khóa thắt chặt, chúng quá đủ để loại bỏ thâm hụt ban đầu và thậm chí ngân sách của Hy Lạp sẽ đạt thặng dư lớn.

Vậy, tại sao lại có chuyện này xảy ra? Bởi lẽ nền kinh tế Hy Lạp sụp đổ, phần lớn là kết quả của một loạt các biện pháp thắt lưng buộc bụng, kéo theo các khoản lợi tức cũng giảm theo.

Chính sách thắt lưng buộc bụng chỉ thành công ở những nước có thể kiềm chế thâm hụt ngân sách mà không cần rơi vào một trạng thái suy thoái. Có thể kể đến ví dụ Canada trong những năm 1990, và quan trọng hơn là ví dụ về Iceland gần đây. Tuy nhiên, Hy Lạp không có đồng tiền riêng, do đó họ không có quyền lựa chọn như vậy.

Nhưng có phải “Grexit”- việc Hy Lạp rời khỏi eurozone là đúng? Grexit luôn tiềm ẩn một sự hỗn loạn tài chính, hệ thống ngân hàng bị gián đoạn bởi tình trạng rút tiền trong hoảng loạn, cùng với đó là các doanh nghiệp lúng túng bởi rắc rối từ các ngân hàng và sự không chắc chắn về tình trạng pháp lý của các khoản nợ. Đó là lý do tại sao chính phủ Hy Lạp liên tục đáp ứng các yêu cầu thắt lưng buộc bụng hà khắc, và lý do tại sao ngay cả liên minh cánh tả cầm quyền – Đảng Syriza cũng sẵn lòng đáp ứng các biện pháp này. Trên thực tế, họ đề nghị sẽ không có thêm một chính sách thắt lưng buộc bụng nào nữa.

Tuy nhiên bên phía Troika cho rằng họ không có yêu cầu như vậy. Đừng quá lạc vào tiểu tiết mà quên đi rằng việc từ chối các yêu sách này không khác mấy với những chính sách Hy Lạp đã thực hiện trong 5 năm qua.

Đây là đề nghị mà ông Tspira không thể chấp nhận vì nó sẽ ảnh hưởng đến cái ghế thủ tướng mà ông đang nắm giữ. Mục đích của đề nghị này là đá ông ra khỏi văn phòng thủ tướng nếu trước sức ép của các chủ nợ và người dân Hy Lạp sẽ bỏ phiếu thuận trong cuộc trưng cầu dân ý sắp tới.

Nhưng họ không thể làm như vậy, bởi ba lý do. Thứ nhất, chúng ta đều biết rằng, mọi biện pháp thắt chặt hà khắc đều có một kết cục tang tóc: sau 5 năm Hy Lạp đã ở trong tình trạng tồi tệ hơn bao giờ hết. Thứ hai, có vẻ là hầu hết những dè dặt rằng việc Hy Lạp rời khỏi eurozone gây ra rối loạn thì đều đã thực sự xảy ra rồi. Với những ngân hàng đóng cửa và biện pháp kiểm soát vốn được áp đặt. Chẳng còn thứ gì có thể bị phá hủy hơn nữa.

Cuối cùng, một khi Hy Lạp chấp nhận yêu sách cuối cùng của phía Troika có nghĩa là chính thức chấp nhận từ bỏ sự giả tạo độc lập. Đừng hiểu những yêu cầu mà các quan chức phía Troika đưa ra là lời giải thích từ phía các chuyên gia cho người Hy Lạp không biết phải làm gì. Những người mà ta tưởng là chuyên gia đó thực chất chỉ là những kẻ amateur rất coi thường kiến thức kinh tế vĩ mô và đã từng đi những bước đi sai lầm. Nhưng các chủ nợ không cần biết phân tích đúng hay sai, họ chỉ biết họ có quyền lực đối với Hy Lạp chừng nào Hy Lạp còn sử dụng đồng tiền euro.

Như vậy, đã đến lúc để đặt một dấu chấm hết cho điều không tưởng này. Nếu không Hy Lạp sẽ phải chịu cảnh thắt lưng buộc bụng vô tận, và một sự suy thoái không có dấu hiệu kết thúc.

Tại hội thảo mới đây của Ban Kinh tế Trung ương, sự kỳ lạ của hệ thống chỉ tiêu kinh tế xã hội được Trưởng ban Kinh tế Trung ương Vương Đình Huệ chỉ ra từ những thừa thiếu khấp khểnh, còn GS. Ngô Thắng Lợi (Đại học Kinh tế Quốc dân) khái quát về sự kỳ lạ đó là “vạch ra để đấy”.

“Trong khi có nhiều chỉ tiêu thể hiện sự can thiệp trực tiếp của Nhà nước vào sản xuất kinh doanh và quá nhiều chỉ tiêu mang tính phân tích, đánh giá, thì lại thiếu nhiều chỉ tiêu phản ánh thành quả phát triển”, ông Vương Đình Huệ nói.